S³ownik biotechnologiczny
Represja
wy³±czanie ekspresji genu lub grupy genów w odpowiedzi na bodziec chemiczny lub o innym pochodzeniu.
Sonikacja
u¿ywanie ultrad¼wiêków w celu podzielenia nici DNA. Fragmenty powsta³e po sonifikacji maja przypadkow± d³ugo¶æ.
Odwrotna transkrypcja PCR (RT-PCR)
technika PCR, w której materia³em wyj¶ciowym jest RNA. Pierwszym etapem procedury jest przepisanie RNA na cDNA (complementary DNA) przy pomocy enzymu odwrotnej transkryptazy.
Dendrymery
Wykorzystywane s± w terapii genowej jako no¶niki leków.
Hybrydyzacja kwasów nukleinowych
Metoda badania kwasów nukleinowych oparta na zdolno¶ci do tworzenia kompleksu dwuniciowego przez jednoniciowe, komplementarne fragmenty kwasów nukleinowych.
Antysensy
Oligonukleotydy oddzia³uj±ce z mRNA i fragmentami genomowego DNA. Wykorzystywane s± do hamowania ekspresji genów.
Atenuacja zarazków
sztuczne otrzymywanie mutantów wirusów lub bakterii o znacznie obni¿onej chorobotwórczo¶ci przy równoczesnym zachowaniu ich w³a¶ciwo¶ci antygenowych i immunologicznego oddzia³ywania na organizm.
Blok metaboliczny
zaburzenia metabolizmu na skytek genetycznie uwarunkowanego niedoboru lub braku enzymu.
Cytafereza
technika pobierania od dawców elementów komórkowych krwi kr±¿±cej w celu uzyskania, np. koncentratów krwinek bia³ych (leukafereza) lub p³ytek krwi (trombofereza).
Diapedeza
zdolno¶æ przechodzenia bia³ych krwinek przez drobne pory w nieuszkodzonym naczyniu krwiono¶nym do przestrzeni wewn±trznaczyniowej.
Zwierzêta knockout
Zwierzêta transgeniczne pozbawione jakiego¶ genu. Na przyk³ad myszy knockout z hemofili±, pozbawione czynnika krzepniêcia krwi VIII lub IX.
Aptamer
Dwuniciowa cz±stka DNA lub jednoniciowa cz±stka RNA wi±¿±ca siê swoi¶cie z docelowym bia³kiem lub metabolitem.
Antyonkogeny (geny supresorowe)
Geny, które uczestnicz± w procesie nowotworzenia. Nazywane supresorami nowotworów, poniewa¿ ich produkty uczestnicz± w kontroli procesów proliferacyjnych w komórce.
Bromek etydyny
Bromek etydyny (EB) jest barwnikiem fluoroscencyjnym, interkalatorem, barwi DNA.
Amyloidozy
choroby neurodegeneracyjne zwi±zane z odk³adaniem siê bia³ek lub polipeptydów w tkankach i narz±dach wewnêtrznych, g³ównie za¶ w uk³adzie nerwowym.
Proliposomy (proniosomy)
(ang. proniosomes- dry niosomes) no¶niki pokryte niejonowym surfaktantem, wytwarza siê je w postaci suchego proszku/ziarenek, które s± gotowe do zastosowania tu¿ po ich wcze¶niejszym uwodnieniu.
Nukleaza mikrokokowa (MN-aza)
(ang. Micrococcal Nuclease) Jest to niespecyficzna endonukleaza, trawi±ca jedno- i dwu-niciowe kwasy nukleinowe (z wiêksz± aktywno¶ci± jednoniciowe). W DNA lub RNA pêkniêcie w wyniku trawienia wystêpuj± czê¶ciej w regionach bogatych w AT lub AU (w RNA).
Teoria parabulionu biologicznego
Ernst Heackel (1834-1919) Teoria prabulipnu biologicznego zak³ada, ¿e ¿ycie powsta³o w "pierwotnej zupie" (prazupie) – cz±stki które powsta³y w pierwotnej zupie, po³±czy³y siê ze sob± i da³y pocz±tek ¿yciu.
Hfr
(high frequency of recombinants = wysoka czêsto¶æ rekombinantów) komórki bakteryjne zdolne do przekazywania chromosomowego DNA na drodze koniugacji.
Operon laktozowy
(Escherichia coli) – jest systemem regulacyjnym stê¿enie enzymów odpowiedzialnych za rozk³ad laktozy. W warunkach nieobecno¶ci laktozy, system utrzymuje niski poziom enzymów, natomiast w przypadku obecno¶ci laktozy warunkuje szybki wzrost stê¿enia tych enzymów.