Diagnoza nowotworów
Adrianna |
Metody wykrywania guza nowotworowego możemy podzielić na trzy główne typy: diagnostykę obrazową, laboratoryjną i badania patomorfologiczne.
W diagnostyce obrazowej głównymi metodami służącymi do poszukiwania oraz uwidaczniania zmian w tkankach są badania:
- rentgenowskie
- ultrasonograficzne
- tomografia komputerowa (KT)
- badania kontrastowe
- rezonans magnetyczny (MR)
- angiografia
- scyntygrafia
- pozytronowa tomografia emisyjna (PET)
- endoskopowi
W konwencjonalnym badaniu radiologicznym promieniowanie po przejściu przez ciało pacjenta pada na błonę rentgenowską, która znajduje się w specjalnej kasecie. Zdjęcie rentgenowskie zazwyczaj wykonywane jest zazwyczaj odległości około stu centymetrów, ponieważ bliskie ustawienie fotografowanego obiektu względem kasety rentgenowskiej zapobiega zniekształceniom obrazu. Obraz RTG jest sumą nakładających się na siebie cieni, dlatego też zazwyczaj przedmiot bada się za pomocą dwóch zdjęć, wykonanych w dwóch prostopadłych rzutach. Dobry obraz rentgenowski powinien charakteryzować się właściwym kontrastem i dobą ostrością.
Ultrasonografia wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do zobrazowania narządów wewnętrznych człowieka. Obraz narządów wewnętrznych uzyskiwany jest poprzez przetworzenie sygnałów dźwiękowych, które wychwytuje sonda (więcej o tej technice w słowniku pod hasłem USG).
Technika tomografii komputerowej polega na prześwietleniu danej części lub okolicy ciała wiązką promieni rentgenowskich i pomiarze ich pochłaniania przez tkanki o różnej gęstości.
Podczas badania krążąca wokół lampa rentgenowska aparatu emituje wiązki promieniowania X, które przechodzą przez pacjenta pod różnymi kątami ulegając osłabianiu i następnie padają na detektory. Na podstawie pomiarów gęstości osłabiania promieniowania komputer tworzy obrazy poprzecznych przekrojów ciała pacjenta uwidaczniając z dużą dokładnością tkanki i strukturę narządów.
Technika MR opiera się na właściwościach magnetycznych atomów. W silnym polu magnetycznym wytwarzanym przez skaner MR, jądra atomów tworzących ludzkie tkanki wysyłają sygnały elektryczne. Takie sygnały odbiera antena. Intensywność sygnałów jest różna w zależności od typu tkanki. Komputer przyporządkowuje sygnały odpowiednim punktom w badanych rejonach ciała i przetwarza je na obraz widoczny na ekranie.
Ta technika umożliwia wykrycie zmian na poziomie metabolicznym, czyli wykrycie tzw. biochemicznych markerów nowotworów, czyli umożliwia rozpoznanie zmian nowotworowych na etapie bardzo wczesnego stadium. Dodatkowo umożliwia zbadanie odpowiedzi tkanki na skuteczność leczenia.
Angiografia, czyli badania naczyniowe w diagnostyce onkologicznej zostały wyparte przez stosowanie innych technik takich jak np. KT i MR.
Jest to badanie służące do oceny układu naczyniowego przy zastosowaniu promieniowania rentgenowskiego i środków kontrastowych. Badanie to wykrywa nieprawidłowe unaczynienie tkanki charakterystyczne dla nowotworów.
Scyntygrafia jest badaniem izotopowym. Idea badania polega na podaniu substancji radioaktywnej do organizmu, a następnie za pomocą odpowiedniego detektora określa się miejsce gromadzenia się tego znacznika.
Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną wykorzystującą techniki radioizotopowe w badaniu przebiegu procesów metabolicznych organizmu. Umożliwia rozróżnienie nacieku nowotworowego od zmian popromiennych, co jest istotnym zagadnieniem w diagnostyce onkologicznej.
Diagnostyka laboratoryjna uzupełnia inne metody diagnostyki zmian nowotworowych. Podstawowymi korzyściami badań laboratoryjnych w diagnostyce nowotworów jest ich niska inwazyjność i niskie obciążenie dla chorego, oraz możliwość wielokrotnego powtarzania badań.
Badania hematologiczne w diagnostyce laboratoryjnej oprócz chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego stosowane są w doborze terapii i monitorowaniu leczenia.
Badanie poziomu określonych enzymów pozwala na diagnostykę nowotworów określonych narządów.
Duże znaczenie wśród technik diagnostyki laboratoryjnej ma oznaczanie markerów nowotworowych. Markery nowotworowe są substancjami biologicznymi, wytwarzanymi przez niektóre nowotwory. Markery nowotworowe można oznaczyć ilościowo w surowicy lub w samym guzie. Ich stężenie zależne jest od masy guza. Markery nowotworowe mają zastosowanie w diagnostyce wybranych nowotworów.
Badania patomorfologiczne służą wykrywaniu zmian nowotworowych oraz rozpoznawaniu ich charakteru, typu, oraz stopnia zaawansowania.
Ze względu na rodzaj ocenianego materiału badanie patomorfologiczne można rozróżnić na:
- badanie histopatologiczne (ocena wycinków tkankowych), celem takiego badania jest ustalenie typu, stopnia złośliwości oraz stopnia zaawansowania nowotworu.
- badania cytologiczne (ocena rozmazów), celem tych badań jest wykrycie bezobjawowych klinicznie zmian przednowotworowych lub nowotworowych.